‘Zeesnot’ duikt op bij Limnos en Agios Efstratios

Rond de Griekse eilanden Limnos en Agios Efstratios in het noordoosten van de Egeïsche Zee heeft zich een dikke laag geelachtig ‘zeesnot’ gevormd.

Volgens lokale media is het ‘zeesnot’ een paar dagen geleden begonnen voor de zuidkust van Limnos en heeft de slijmerige substantie in sommige gebieden zelfs de kust bereikt. Het is mogelijk afkomstig uit de Zee van Marmara, waar de kusten al weken worden geplaagd door de dikke algenlaag.

Het ‘zeesnot’ is geen onbekend verschijnsel, maar de hoeveelheid die nu op het wateroppervlak drijft bij Limnos en Agios Efstratios is wel ongebruikelijk volgens Stavros Stathakis, vice-president van de vereniging van vissers op Limnos.

“Het vormt zich af en toe, maar verdwijnt meestal na een tijdje. Dit is de eerste keer in tien jaar dat we zoveel hebben gezien”, aldus Stathakis, er aan toevoegde dat het slijm de visserij belemmert en toeristen afschrikt – zwemmen in een zee met een dikke laag slijm is niet echt aantrekkelijk.

Het fenomeen wordt in de gaten gehouden namens het Ministerie van Milieu door het Instituut voor Visserijonderzoek. De gemeente Limnos heeft monsters laten nemen van het slijm en naar speciale laboratoria gestuurd voor nader onderzoek.

Zeeleven bedreigd

‘Zeesnot’ bestaat uit microscopisch kleine algen en dankt zijn naam aan de slijmerige textuur. Het fenomeen wordt veroorzaakt door vervuiling, hoge temperaturen en overvloedige voedingsstoffen in het water.

De dikke laag houdt het zonlicht tegen waardoor er geen zuurstof in de zee kan doordringen en het zeeleven dreigt te verstikken.

Griekse pionier uitgeroepen tot ‘Young Champion of the Earth’

Lefteris Arapakis is door het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) uitgeroepen tot ‘Young Champion of the Earth’. De 26-jarige Griek is een van de zeven jonge wetenschappers, ingenieurs, ondernemers en activisten die werden onderscheiden voor hun werk.

Alle zeven prijswinnaars zijn jonger dan 30 jaar en behoorden tot 35 finalisten. De UNEP-prijs biedt startersfinanciering en mentorhulp bij hun innovatieve plannen.

Arapakis richtte in 2016 Enaleia op, de eerste professionele vissersschool van Griekenland. De doelstelling van Enaleia (wat ‘samen met de vissers’ betekent) is tweeledig. De school wil vissers leren om op een milieuvriendelijkere manier hun beroep uit te oefenen en daarnaast ook samenwerken met vissers om plastic afval uit zee te halen en te recyclen (de Mediterranean Cleanup).

Sinds de lancering hebben de sociale onderneming Enaleia en Mediterranean Cleanup, meer dan 80 ton plastic uit zee verzameld. “We leren studenten niet alleen hoe ze moeten vissen, maar ook hoe ze moeten vissen, zodat er morgen vis kan bestaan”, zegt de jonge Griek, die zelf ook uit een vissersfamilie komt. Inmiddels zijn 110 mensen – die eerder geen baan hadden – opgeleid door onderneming van Arapakis.

Enaleia werkt met 700 professionele vissers en is actief in 12 Griekse havens en in het Italiaanse Rimini. Volgens Arapakis, die een diploma economie en management heeft behaald aan de Athens University of Economics and Business, is de plasticvervuiling in de visserijgebieden van de Argo-Saronische Golf nu ‘aanzienlijk verminderd’.

• Griekse vissers helpen bij opruimen plastic uit zee
• Enaleia: de eerste school voor vissers in Griekenland

Grieks zeeleven gedijt onder coronamaatregelen

De reisbeperkingen die wereldwijd worden opgelegd om verspreiding van het coronavirus in te dammen, hebben een zichtbaar positief effect op het mariene leven. De vervuiling van de zee is afgenomen en er is een herstel te zien in diverse populaties van zeedieren.

Een van de diersoorten die hiervan profiteren, is de zeeschildpad. In Griekenland leggen de zeeschildpadden hun eieren van mei tot augustus. “Dit is de tijd waarin schildpadden paren, dus elke afname van menselijke interventies en bedreigingen helpt natuurlijk”, zei Eleana Touloupaki van MEDASSET, een organisatie die zich inzet voor bescherming van het mariene leven in de Middellandse Zee, tegen persbureau AMNA. Ook zijn volgens Touloupaki onlangs de dolfijnen teruggekeerd in de Golf van Thermaikos.

Volgens Thanassis Tsikliras, hoofddocent biologie aan de Universiteit van Thessaloniki, is de afname van de vervuiling op mondiaal niveau indrukwekkend. “In Griekenland hebben we opmerkelijke verbeteringen waargenomen in alle ecosystemen”, zegt Tsikliras. Binnen een maand hebben realtime metingen een aanzienlijke daling van chemische verontreinigende stoffen en afval laten zien. “Griekenland zal hiervan op verschillende manieren zal profiteren.”

Als voorbeeld noemt Tsikliras de verminderde druk op de visstand door de combinatie van afgenomen beroepsvisserij, een zwemverbod en een verbod op amateurvissen. Volgens hem zal de biomassa van vissen in de zeeën de komende twee of drie jaar sterk stijgen én zullen de vissen groter in omvang worden. “Vissen die vandaag worden geboren, worden over twee of drie jaar gevangen. Behalve ansjovis en sardines, die worden gevangen als ze een jaar oud zijn”, legt Tsikliras uit. “Dit komt ook de professionele vissers ten goede.”

70 procent dode schildpadden had plastic in maag

Meer dan 70 procent van de zeeschildpadden die in het zeeschildpaddencentrum van Archelon in Glyfada zijn overleden, had stukjes plastic ingeslikt. Dat blijkt uit analyses van de maaginhoud van de dieren.

Onderzoekers van het Helleens Centrum voor Marien Onderzoek vonden in de 36 – voornamelijk jonge – zeeschildpadden meer dan 250 stukjes plastic. Het ging om vislijnen, stukjes van plastic zakken en harde ‘microplastics’ (stukjes plastic die kleiner zijn dan 5 millimeter). Het plastic werd aangetroffen in zowel de maag als de darmen van de schildpadden.

“Afval van menselijke activiteiten komt overal in zee voor, van stranden tot de meest afgelegen plekken in de oceanen. Van alle soorten zeeafval is plastic het meest problematisch en ook het meest voorkomend. Plastics kunnen de voedselketen binnendringen wanneer ze per ongeluk worden geconsumeerd door zeedieren”, zegt Dr. Eleni Kaberi, hoofd van het speciale programma. “En daardoor kunnen er gevaarlijke chemische stoffen vrijkomen.”

Het percentage schildpadden dat in Griekenland wordt gevonden met plastic in hun maag is vergelijkbaar met de westelijke en centrale Middellandse Zee, maar beduidend hoger dan in oostelijke en zuidelijke mediterrane landen zoals Turkije en Tunesië. In Cyprus is het percentage hoger dan in Griekenland.

• Website Archelon
• Caretta Zeeschildpad in Griekenland
• For Animals, Plastic Is Turning the Ocean Into a Minefield

Duizenden dode vissen in het Koroneiameer

Bij het Koroneiameer in het noorden van Griekenland zijn duizenden dode vissen – voornamelijk karpers – aangespoeld. Het waterniveau in het meer is gedaald tot slechts 60-80 centimeter.

Volgens de autoriteiten zijn de hoge temperaturen van het water en de lage waterstand de oorzaken van de massale sterfte. “Zes jaar geleden was het meer nog 2,80 tot 3 meter diep, maar door droogte en slecht onderhoud van de infrastructuur die de watervoorziening in Koroneia voedt, is het nu nog een paar centimeter”, zei Dimitra Bombori, voorzitter van de managementorganisatie van Koroneia, Volvi en Halkidiki, tegen persbureau AMNA.

Het is niet de eerste keer dat er grote aantallen dode vissen op de oevers van het Koroneiameer aanspoelen. Sinds 1995 gebeurde dat al vier keer. De Europese Commissie heeft Griekenland herhaaldelijk gewaarschuwd beter voor het meer te zorgen. In 2011 spande de Commissie daarom zelfs een zaak aan tegen Griekenland bij het Europese Hof van Justitie.

“We zijn weer op hetzelfde moeilijke punt als een paar jaar geleden, toen een er een hoge vissterfte was door de combinatie van een zeer lage waterstand en hoge temperaturen”, aldus Bombori.

In en rond het Koroneiameer leven ook veel watervogels en ook die hebben in het verleden massaal het leven gelaten. In 2004 stierven 30.000 watervogels door botulisme, in 2007 werden 200 dode vogels in het meer gevonden.

Creatieve aanpak zwerfvuil: stemmen met je peuk

In een poging om de hoeveelheid zwerfvuil op straat te verminderen, is de gemeente Athene een proef gestart met het interactieve ‘Gopa-project’, dat het gebrek aan openbare asbakken moet opvullen.

Op verschillende plekken in de stad staan sinds een maand acht knalgele kastjes, die rokers moeten aansporen om hun sigarettenpeuk (γόπα in het Grieks) niet op straat te gooien. Ze worden uitgenodigd om een – luchtige – vraag te beantwoorden door de peuk in het vakje van hun keus te deponeren. Ze kunnen ook zien welk antwoord de meeste stemmen heeft gekregen.

De vragen variëren van: “Wat is de beste film van Tarantino? Reservoir Dogs of Pulp Fiction?” en “Wat was het beste rockconcert deze zomer? Slayer of The Cure? tot “Favoriete Papakonstantinou: Vasilis of Thanasis?” De vragen op de gele boxen veranderen iedere week.

Het Gopa-project wordt ondersteund en gefinancierd door het This is Athens-programma, een initiatief van de gemeente Athene om de leefbaarheid in de stad te bevorderen. Enkele andere projecten zijn de aanpak van graffiti, een ‘urban art gallery’ op verdeelkasten en digitale bankjes waar je naar verhalen van de stad kunt luisteren.

• Gopa-project op Instagram
• Facebookpagina Gopa-project
• Gopa Project: Het initiatief dat Athene ‘reinigt’ (Grieks)

Duikers zien bij Andros een ‘koraalrif van plastic’

Duizenden plastic zakken haalde een team van duikers en milieuactivisten vorige maand van de zeebodem bij het Griekse eiland Andros. Het plastic is afkomstig van een officieuze vuilstortplaats die acht jaar geleden in het water gleed na zware regenval.

Net als koraal heeft het plastic afval een soort rif gevormd op de zeebodem. De duikers zagen blauwe, zwarte en gele plastic zakken die verstrikt zaten tussen riffen, zwaaiend tussen vissen.

“Zoals het paradijs van de Caribische Zee, waar je overal koraalriffen in alle kleuren vindt. Het was precies hetzelfde, maar in plaats van koralen waren het tassen”, zegt Arabella Ross, een vrijwillige duiker bij Aegean Rebreath tegen Kathimerini. “Het was vreselijk om te zien en het heeft me echt geschokt.”

Aegean Rebreath werd in 2017 opgericht om onder water en langs de kusten van de Egeïsche Zee afval op te ruimen. Volgens een rapport van het Wereld Natuur Fonds uit juni van dit jaar is de Middellandse Zee een van de zeeën met de meeste plasticvervuiling ter wereld.

De duikers hebben slechts een klein deel van het plastic kunnen opruimen.  Veel plastic zakken waren al gedeeltelijk afgebroken en waren bros. “Zelfs als we met 60 mensen waren en vijf dagen de tijd hadden, zouden we niet in staat zijn geweest om al het plastic afval naar boven te brengen”, aldus Ross.

Griekenland produceert jaarlijks ongeveer 700.000 ton plastic afval, daarvan belandt ongeveer 11.500 ton in zee. Bijna 70 procent daarvan eindigt weer op de kustlijn.

• Tagesschau: Wie Taucher die Ägäis vom Plastik befreien
• Website Aegean Rebreath
• Foto’s van het ‘plastic koraalrif’ bij Andros
• Griekse vissers helpen bij opruimen plastic uit zee
• Duikers vissen 2 ton plastic visnetten van zeebodem

Ecoproject zet vissen uit in Kastoriameer

In een poging het verstoorde ecosysteem te herstellen, zijn er tienduizenden palingen en vissen  uitgezet in het meer van Kastoria.

Het meer in het noordwesten van Griekenland is zwaar vervuild door pesticiden, illegaal gedumpt afval en puin dat door overvloedige regenval in het water terecht is gekomen.

Vijf jaar geleden werd een project opgestart dat het ecosysteem in het meer moet herstellen. Er zijn al resultaten geboekt, maar het project zal doorgaan tot het meer van Kastoria weer een goede en gezonde vispopulatie heeft.

Lokale autoriteiten hebben deze week ongeveer 15.000 palingen en zo’n 50.000 bevruchte foreleitjes uitgezet in het water bij Vassiliada, Germa en Vrachos

Vervuild Koroneiameer staat droog

Het Koroneiameer was ooit een leefgebied voor heel wat dieren, inclusief diverse zeldzame vogels. Die moeten nu noodgedwongen een andere woonplaats opzoeken. Het meer vlakbij Thessaloniki is namelijk volledig opgedroogd. Duizenden vogels, waaronder pelikanen, zijn daardoor omgekomen.

Een tekort aan regen en hoge zomertemperturen zijn er verantwoordelijk voor dat er alleen nog wat slijk op de bodem ligt. En volgens wetenschappers is het extreem moeilijk om het meer in zijn oude staat te herstellen. Het is een zeer complexe onderneming om water uit het nabijgelegen Volvimeer naar de droge poel te leiden. Bovendien is er geen garantie dat een dergelijk plan succes heeft.

Koroneia wordt omschreven als het smerigste water in heel Griekenland. Het meer zou het hoogste gehalte blauwalg ter wereld bevatten. In september 2007 werden 200 dode vogels in het Koroneiameer gevonden, in 2004 stierven 30.000 vogels door botulisme. Er werd er plan opgesteld om het meer te beschermen, maar dat is nooit uitgevoerd.

Atheners ontevreden over hun stad

Twee op de drie Atheners zijn niet tevreden over het leven in de Griekse hoofdstad. Zij menen dat de leefomstandigheden de afgelopen jaren zijn verslechterd. Grootste boosdoeners: toenemende verskeersopstoppingen, problemen met de vuilophaling en grotere luchtverontreiniging Dat is de uitkomst van een equete die dagblad Kathemerini heeft gehouden onder zijn lezers.

Volgens dat onderzoek is 65 procent van de Atheners ontevreden over hun kwaliteit van leven en zij zouden het liefst ergens anders gaan wonen als ze die mogelijkheid hebben. Het verkeer in de stad is de grootste doorn in het oog (39%), gevolgd door de bergen afval (25%) en vervuiling (17%).

Meer dan de helft van de respondenten (56%) is teleurgesteld in burgemeester Nikitas Kaklamanis. Volgens 84% van de ontevreden burgers is het parkeerprobleem erger geworden sinds hij begin 2007 is aangetreden, 79% ziet een toename in de criminaliteit en 69% een toename van de vervuiling in de stad.