Athene: Kaarten bewijzen illegaliteit Turkse claims

Het Griekse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft op de website 16 kaarten gepubliceerd die moeten aantonen dat de Turkse claims over Griekse eilanden en gebieden in de Egeïsche Zee illegaal zijn.

Volgens het ministerie is het een poging om ‘het grote publiek meer bewust te maken van het Turkse revisionisme tussen 1973 en 2022’. De kaarten geven op een ‘levendige en onweerlegbare manier de Turkse illegale eenzijdige acties en claims weer’.

Illegale claims en acties

De kaarten beginnen chronologisch met de status quo die werd vastgelegd in de Verdragen van Lausanne (1923) en Parijs (1947). Vervolgens worden de Turkse claims gepresenteerd, te beginnen met de illegale vergunningen van de Turkse staatsoliemaatschappij (TPAO) voor de exploratie van olievelden in gebieden van het Griekse continentale plat in de Noord-Egeïsche Zee in 1973.

In de jaren tachtig volgde de poging om de Griekse verantwoordelijkheid voor opsporings- en reddingsdiensten in de helft van de Egeïsche Zee over te nemen. Daarna volgden de ‘grijze zone’-theorie, het verlenen van nieuwe vergunningen in het oostelijke Middellandse Zeegebied, de goedkeuring van de ‘Blue Homeland’ als officiële doctrine, het ‘Turks-Libische Memorandum’ en tot slot de meest recente Turkse eis om de Griekse Egeïsche eilanden te demilitariseren.

Met de gepubliceerde kaarten wil het Griekse ministerie van Buitenlandse Zaken de de omvang van het Turkse revisionisme documenteren. Volgens Griekenland schendt Turkije hiermee het internationaal (zee)recht en bedreigt het buurland de vrede, veiligheid en stabiliteit in de regio.

Hoog opgelopen spanningen

De spanningen tussen de twee NAVO-lidstaten zijn de afgelopen weken weer extreem hoog opgelopen. Met name het Turkse argument dat de Griekse soevereiniteit van de Egeïsche eilanden verband houdt met een verplichting om deze eilanden te demilitariseren, wekt de woede van de Grieken.

De Turkse president Erdogan beschouwt het Vredesverdrag van Lausanne, dat in 1923 de landsgrenzen tussen Turkije en Griekenland bepaalde, als verraad. “We hebben de huidige grenzen nooit vrijwillig geaccepteerd“, zei Erdogan in 2016.

Ook ruziën de twee buurlanden over aardgasvoorraden in de zeebodem van de Egeïsche Zee. Daarnaast zijn de Turken zijn boos over de nauwe samenwerking tussen de Grieken en de Verenigde Staten, die in Griekenland militaire bases hebben.

• De kaarten zijn te bekijken op de website van het ministerie
• Griekenland stapt naar VN vanwege Turkse claims
• Greece should demilitarize islands or Turkey may challenge their sovereignty, Cavusoglu warns

Griekenland stapt naar VN vanwege Turkse claims

De Griekse regering heeft zich per brief bij de Verenigde Naties beklaagd over Turkije omdat het buurland (opnieuw) de soevereiniteit van een aantal Griekse eilanden voor de Turkse kust betwist.

In de brief noemt Griekenland de Turkse beweringen ‘juridisch, historisch en feitelijk onhoudbaar’. De Turkse beweringen werden vastgelegd in het expansionistische plan van president Erdogan met de naam ‘Blue Motherland’. Daarin claimt hij dat de eilanden in de oostelijke Egeïsche Zee niet bij Griekenland horen, maar eigenlijk Turks zijn.

Met name het Turkse argument dat de Griekse soevereiniteit van de Egeïsche eilanden verband houdt met een verplichting om deze eilanden te demilitariseren, wekt de woede van de Grieken.
Volgens Griekenland gaat dit in tegen de geest en letter van het Verdrag van Lausanne van 1923 en het Verdrag van Parijs van 1947.

De Turkse president beschouwt het Vredesverdrag van Lausanne, dat in 1923 de landsgrenzen tussen Turkije en Griekenland bepaalde, als verraad. “We hebben de huidige grenzen nooit vrijwillig geaccepteerd”, zei Erdogan in 2016.

“Griekenland blijft er vast van overtuigd dat beide landen hun opmerkelijke geschil, namelijk de afbakening van hun continentaal plat en exclusieve economische zones, kunnen oplossen in een geest van goed nabuurschap en in overeenstemming met het internationaal recht. Griekenland roept Turkije op om zich ook in te zetten voor een vreedzame oplossing van dit geschil”, staat in de brief aan de VN.

De gang van Athene naar de Verenigde Naties komt op een moment dat de spanningen tussen de twee NAVO-lidstaten weer extreem hoog zijn opgelopen. Turkse jachtbommenwerpers vliegen bijna dagelijks over bewoonde Griekse eilanden om te provoceren.

• De volledige brief in het Engels (.pdf)
• Greece should demilitarize islands or Turkey may challenge their sovereignty, Cavusoglu warns

Spanningen rond bezoek Erdogan

Het Verdrag van Lausanne is niet onderhandelbaar en hoeft niet te worden herzien. Dat heeft de Grieke president Prokopios Pavlopoulos gezegd tijdens het bezoek van zijn Turkse collega Recep Tayyip Erdogan.

De sfeer rond het bezoek van de Turkse president is gespannen. Aan de vooravond van zijn bezoek aan Athene zorgde Erdogan voor onrust in Griekenland door in een tv-interview het Verdrag van Lausanne uit 1923 – dat de landsgrenzen tussen Turkije en Griekenland bepaalde – opnieuw ter discussie te stellen.

Een jaar geleden zette hij de verhoudingen tussen Turkije en Griekenland (weer) op gespannen voet met de uitspraak dat de eilanden in de oostelijke Egeïsche Zee van Turkije waren. Het aantal schendingen van het Griekse luchtruim door Turkse gevechtsvliegtuigen is sindsdien fors toegenomen en er werden provocerende acties uitgevoerd in de Egeïsche Zee.

“Een geschil kan alleen vreedzaam worden opgelost en op basis van internationaal recht”, aldus Pavlopoulos, die tevens de noodzaak van vriendschappelijke banden tussen de twee buurlanden benadrukte. Hij zei dat het Verdrag van Lausanne de ‘hoeksteen’ vormt van de betrekkingen tussen Griekenland en Turkije.

Na zijn onderhoud met Pavlopoulos sprak Erdogan ook met premier Alexis Tsipras. “We hebben geprobeerd misverstanden uit de wereld te helpen en elkaar beter te begrijpen”, zei de Griekse premier na afloop.

Thracië

Morgen gaat Erdogan naar Thracië, een gebied in het noordoosten van Griekenland waar een Turkssprekende minderheid woont. Volgens de Turkse president worden zij gediscrimineerd en hebben ze geen religieuze vrijheid omdat de imams door de Griekse staat worden benoemd en niet worden gekozen door de bevolking. Sommige Grieken vrezen dat Erdogan met zijn bezoek de etnische spanningen alleen maar zal versterken.

Erdogan is voor een tweedaags bezoek in Griekenland. Met het bezoek hopen Turkije en Griekenland hun onderlinge relatie te verbeteren. Het is de eerste keer in 65 jaar dat een Turks staatshoofd Griekenland bezoekt. Erdogan kwam wel twee keer als premier naar het buurland.

• Interview Erdogan in de Griekse krant Kathimerini
• De Grieks-Turkse verhoudingen door de jaren
• Erdogan: Griekse eilanden waren van ons
• Terra Incognita: Thracië

Erdogan dreigt: ‘Griekse eilanden waren van ons’

“De eilanden in de oostelijke Egeïsche Zee waren van ons.” Deze uitspraak van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan lijkt de verhoudingen tussen Turkije en Griekenland (weer) op gespannen voet te zetten.

Dat Erdogan niet te spreken is over Vredesverdrag van Lausanne, dat in 1923 de landsgrenzen tussen Turkije en Griekenland bepaalde, heeft hij de afgelopen weken regelmatig duidelijk laten weten. Hij meent dat Turkije destijds de eilanden in de Egeïsche Zee heeft weggegeven aan de Grieken en beschouwt het vredesverdrag als verraad: “We hebben de huidige grenzen nooit vrijwillig geaccepteerd.”

“In Lausanne hebben wij eilanden weggegeven die zo dicht bij ons liggen dat we de stemmen van ginder tot hier kunnen horen. Is dat een overwinning? Dat waren onze eilanden. Daar staan onze moskeeën en heiligdommen”, aldus Erdogan, die gisteren liet weten geen begrip te hebben voor boze reacties uit Griekenland. Het heeft er alle schijn van dat de Turkse president  droomt van een nieuw Groot-Turkije – vergelijkbaar met de glorietijd van het oude Ottomaanse Rijk.

Op de Turkse staatstelevisie worden kaarten vertoond die het Verdrag van Lausanne terugdraaien en een land laat zien dat zich uitstrekt tot ver buiten de huidige landsgrenzen. Op die kaart wordt Griekenland vanaf de grens met Turkije tot Thessaloniki en enkele Griekse eilanden in de Egeïsche Zee bij Groot-Turkije gerekend. Verder strekt het ‘nieuwe’ land zich uit tot voorbij Aleppo en Kobani in Syrië, een stuk van Bulgarije en het noorden van Irak met de steden Kirkuk, Erbil en Mosul – gebieden waar Turkije na de Eerste Wereldoorlog aanspraak op dacht te maken, maar bij het Vredesverdrag van Lausanne niet kreeg.

De Griekse premier Alexis Tsipras uitte kritiek op de Turkse president en noemde diens uitlatingen over de grenzen tussen de twee landen ‘gevaarlijk’. “Het in twijfel trekken van het Verdrag van Lausanne, waarin de afspraken vastliggen voor de Grieks-Turkse betrekkingen en de status quo in de Egeïsche Zee en zijn eilanden, is gevaarlijk voor de banden tussen beide landen en de regio”, liet Tsipras onlangs weten.

“Er kunnen aanzienlijke verschillen zijn tussen Grieken, maar we staan klaar om ons land te verdedigen en over ons grondgebied valt niet te onderhandelen. Zelfs niet over een centimeter”, zei Tsipras gisteren tijdens een toespraak. “Ik stel voor dat als onze buren dan toch de geschiedenis willen herschrijven, we dat samen doen en op een positieve manier: door een einde te maken aan de illegale bezetting van Cyprus”, voegde de Griekse premier daar nog aan toe.

President Prokopis Pavlopoulos zei eerder deze maand dat de retoriek van Erdogan het niet alleen het Verdrag van Lausanne ondermijnt, maar ook de Grieks-Turkse betrekkingen en de betrekkingen tussen de Europese Unie en Turkije beschadigt.

• Evoking Ottoman past, Erdogan vows to tackle Turkey’s enemies abroad
• Griekenland tijdens de Eerste Wereldoorlog
• Tekst van het Verdrag van Lausanne
• Turkije dreigt Grieken met bezetting Egeïsche eilanden (1994)
• EU negeerde bijna-oorlog Griekenland en Turkije (2005)