Regenval onthult marmeren beeld in Epidaurus

In de buurt van opgravingen in het agora-gebied van het oude Epidaurus is een marmeren beeld van een vrouw gevonden. Dat heeft het ministerie van Cultuur bekend gemaakt.

Het beeld werd op 16 december ontdekt, toen na hevige regenval een deel van de achterkant had blootgelegd. De opgravingen in het gebied waren toen al afgerond voor dit jaar.

Hoogstwaarschijnlijk gaat het om een beeld van Hygeia, de Griekse godin van de gezondheid, properheid en hygiëne. Ze was ook een dochter van de god van de geneeskunde Asklepios.

Het marmeren beeld stelt een vrouw voor die een lange chiton draagt ​​met daarover een himation, die op de linkerschouder en -arm is bevestigd en in rijke plooien naar beneden hangt. Het hoofd en de handen, die afzonderlijk aan het lichaam waren bevestigd, ontbreken.

Op de plek waar de rechterarm moet hebben gezeten, is aan markeringen te zien dat de figuur het ‘gebaar van ontdekking’ maakte – een beweging om de mantel op te tillen met de rechterarm naar buiten en naar boven. In de oudheid duidde dit gebaar gehuwde vrouwen aan. Ook werd het vaak getoond in beelden van de godin Hygeia.

Volgens het ministerie van Cultuur plaatst een eerste beoordeling van archeologen het beeld in de periode van het Romeinse Rijk.

• Het heiligdom van Asklepios in Epidaurus

Amerikaanse miljardair geeft roofkunst terug

De Amerikaanse miljardair Michael Steinhardt heeft afstand gedaan van 180 oude kunstvoorwerpen uit zijn collectie. De objecten, waaronder ook oude Griekse artefacten, hebben een gezamenlijke waarde van 70 miljoen dollar.

In 2017 startte de New Yorkse officier van justitie een onderzoek naar de herkomst van de kunstcollectie van Steinhardt omdat het sterke vermoeden bestond dat veel van de stukken gestolen waren. In 2018 werden bij een inval in zijn huis en kantoor verschillende objecten in beslag genomen.

Nu blijkt dat de kunstvoorwerpen inderdaad werden gesmokkeld uit elf landen, waaronder Egypte, Griekenland, Israël, Syrië en Turkije. Veel van de stukken die Steinhardt heeft verworven zijn volgens de openbare aanklagers in tijden van oorlog of burgerlijke onrust uit hun land van herkomst gesmokkeld.

Roofzuchte honger

“Decennialang toonde Michael Steinhardt een roofzuchtige honger naar geplunderde artefacten zonder zich zorgen te maken over de wettigheid van zijn acties, de legitimiteit van de stukken die hij kocht en verkocht, of de ernstige culturele schade die hij over de hele wereld heeft aangericht”, schrijft de New Yorkse officier van justitie Cyrus R. Vance in een verklaring. Vance heeft een speciaal team opgericht dat de illegale handel in antiquiteiten moet onderzoeken.

Omdat hij heeft ingestemd met het teruggeven van de geroofde kunstschatten wordt de 81-jarige Steinhardt verder niet vervolgd voor zijn aandeel in illegale kunsthandel. Wel kreeg hij een levenslang verbod op het verwerven van antiquiteiten.

Een van de voorwerpen die wordt teruggegeven door Steinhardt is een larnax (een kist met menselijke resten) van Kreta, die dateert uit ongeveer 1300 voor Christus. Volgens de aanklagers werd de kist gekocht van een bekende antiquair.

Metropolitan Museum of Art

Steinhardt, hedgefondsmanager en filantroop, verzamelt al drie decennia kunst uit het oude Griekenland en onderhoudt nauwe banden met het Metropolitan Museum of Art, waar een van de zalen naar hem is vernoemd.  Zijn verzameling is vaker onder de loep genomen: in 2017 werd een marmeren torso die was gestolen uit de tempel van Eshmoen in Sidon teruggeven aan Libanon.

• Griekenland vraagt geroofde antiquiteiten terug

• Update 09/12: De komende dagen keren 47 gestolen kunstvoorwerpen uit de Steinhardt-collectie terug naar Griekenland. Dat maakte het ministerie van Cultuur bekend. De voorwerpen zijn afkomstig uit Centraal-Griekenland, Kreta, Paros, Naxos, Samos en Rhodos. Het gaat om onder andere een Minoïsch altaar, een kourosbeeld, een bronzen buste van een griffioen, Cycladische vaten, beeldjes en bronzen zwaarden.

Hoofd van Romeins beeld gevonden bij Preveza

_{Foto’s: Grieks ministerie van Cultuur}

In de zee bij Preveza, in het noordwesten van Griekenland, is het hoofd van een figuratief standbeeld uit de Romeinse periode omhooggehaald. Het lag op een diepte van ongeveer 10 meter.

Het hoofd, dat is gemaakt van Pentelisch marmer, is gedeeltelijk bedekt met zeeorganismen en nog bijna helemaal intact. Er ontbreken enkele delen van de hoofdtooi, de neus, het rechteroor en een klein deel van de kin.

Volgens het Ministerie van Cultuur is het hoofd afkomstig van een beeld uit de Romeinse tijd, waarschijnlijk gemaakt ten tijde van de keizers Antoninus of Severus (2e-3e eeuw na Christus).

Het marmeren hoofd is overgebracht naar het Archeologisch Museum van Nikopolis, waar het wordt ontzilt en gerestaureerd.

Illegale antiquiteiten in beslag genomen op Kalymnos

De politie heeft op Kalymnos een man gearresteerd voor het illegaal bezit van antiquiteiten.

Bij een doorzoeking van een bedrijf van de man vond de politie een oude slijpsteen, drie amforen van aardewerk, 32 delen en vier handvatten van oude amforen van verschillende afmetingen en zes delen van aardewerken potten.

Alle voorwerpen zijn in beslag genomen en worden overgedragen aan de bevoegde diensten van het Ministerie van Cultuur voor verdere evaluatie. De man wordt beschuldigd van het overtreden van de Griekse wet op de bescherming van antiquiteiten en cultureel erfgoed.

In de Griekse wateren liggen veel oude scheepswrakken, vaak nog met complete ladingen, en sommige kunnen door duikers worden bezocht. Het is verboden om gevonden voorwerpen mee te nemen, omdat alle oudheden worden beschouwd als staatseigendom.

• Grieken vrezen antiekroof uit zee
• Greek Cultural Heritage Law (Law No. 3028/2002)

2300 jaar oude vloekenpot gevonden in Athene

klik op een afbeelding voor een vergroting

Opgravingen op de Agora van Athene hebben een bijzonder object blootgelegd: een vloekenpot van 2300 jaar oud. De pot is al in 2006 opgegraven en werd onlangs geanalyseerd en ontcijferd door een team van Yale University.

Deze unieke ontdekking biedt nieuw bewijs over hoe de oude Atheners ‘magie’ gebruikten tegen hun vijanden, schrijft Jessica Lamont, onderzoeker en docent klassieke talen aan de Yale University, in het tijdschrift “Hesperia”.

De keramische pot werd gebruikt als instrument om vloeken te ‘binden’ aan meer dan 50 mensen, waarvan de namen aan de buitenkant waren gegraveerd. Tientallen namen zijn niet meer goed leesbaar, maar ongeveer 30 namen zijn nog wel te onderscheiden. Het zijn veel vrouwelijke en verschillende nieuwe (of niet eerder bevestigde namen) in Attica.

Resten van een kip

In de pot zaten de kop en onderste ledematen van een kip en een ijzeren spijker. De kip was niet ouder dan 7 maanden toen hij werd geslacht en degenen die de vloek uitspraken wilden misschien de zwakte van het dier doorgeven aan de slachtoffers wiens namen op de pot stonden.

De spijkers werden gebruikt in oude vloeken en ‘hadden een remmende kracht, ze blokkeerden of beperkten symbolisch de mogelijkheden van de slachtoffers van de vloek’, schrijft Lamont in haar artikel. In de buurt van de pot werden resten van een vuur met dierlijke botten gevonden, wat de kracht van de vloek mogelijk heeft vergroot.

De schrijfstijl op de pot suggereert dat ten minste twee mensen de namen hebben geschreven. De reden voor de vervloeking is niet bekend. Maar omdat de pot was begraven in een commercieel gebouw kan het te maken hebben gehad met een rechtszaak of een arbeidsgeschil, denkt Lamont.

Oude vloektabletten gevonden in Kerameikos

Vorig jaar ontdekten archeologen in een 2500 jaar oude waterput in het gebied van Kerameikos (de belangrijkste begraafplaats van het oude Athene) 30 kleine loodtabletten waarop oude vervloekingen waren gegraveerd.

Met de rituele teksten werden de goden van de onderwereld opgeroepen om schade te berokkenen aan derden. Het graveren van vloeken op op tabletten van lood, was of steen was volgens historici geen ongebruikelijke praktijk in het oude Griekenland.

• Het artikel van Jessica Lamont in het tijdschrift “Hesperia”: The Curious Case of the Cursed Chicken: A New Binding Ritual from the Athenian Agora

Culturele route langs oude theaters van Epirus

De regio Epirus herbergt vijf van de belangrijkste oude theaters van Griekenland. Sommige zijn beroemd, andere onbekend. Met behulp van EU-fondsen worden deze architectonische schatten hersteld en onder de aandacht van het publiek gebracht.

‘De culturele route van de oude Τheaters van Epirus’ is 344 kilometer lang en loopt langs de sites van Dodona, Gitana, Amvrakia, Kassope en het Romeinse theater van Nikopolis. De route is gericht op (Griekse en buitenlandse) bezoekers die geïnteresseerd zijn in archeologie, geschiedenis en kunst.

Griekenland schenkt replica ‘Heniokhos’ aan Qatar

Griekenland heeft een exacte replica van het beeld van de Wagenmenner van Delphi – ook wel bekend als Heniokhos – geschonken aan Doha, de hoofdstad van Qatar.

Het beeld werd eerder deze week onthuld op het metrostation van de internationale luchthaven van Doha tijdens een officiële ceremonie in aanwezigheid van de Griekse Cultuurminister Lina Mendoni.

De schenking van de Heniokhos-replica is een symbolisch gebaar naar de bevolking van Qatar, met als doel de betrekkingen tussen de twee landen te versterken. “Een ambassadeur van de vriendschap tussen Griekenland en Qatar”, aldus Mendoni tijdens de onthullingsceremonie.

Heniokhos is een van de bekendste standbeelden uit het oude Griekenland en wordt beschouwd als een van de mooiste voorbeelden van oude bronzen sculpturen. Het maakte oorspronkelijk deel uit van een grotere groep beeldhouwwerken, waaronder de wagen, minstens vier paarden en mogelijk twee rijknechten.

Het levensgrote standbeeld van de wagenmenner (uit 478-474 voor Christus) werd in 1896 gevonden in het heiligdom van Apollo in Delphi en is te zien in het Archeologisch Museum van Delphi.

Acht oude graftombes gevonden in Ilia

(klik op een afbeelding voor een vergroting)

Bij opgravingen op een privéterrein in de regio Ilia, in het noordwestelijke deel van de Peloponnesos, zijn onlangs acht oude graftombes ontdekt, die dateren uit de 2e tot de 4e eeuw voor Christus.

Volgens het Griekse ministerie van Cultuur maken ze deel uit van de westelijke necropolis van de oude stad Elis, waar tot dusver meer dan 200 graven uit de late klassieke en hellenistische periode zijn opgegraven.

Er werden vier rechthoekige graven ontdekt, die omrand waren met stenen. Ook vonden de archeologen drie grote aardewerken potten (pithoi) en een los graf dat was bedekt met keramische tegels en een marmeren grafstele.

In een van de pithoi (die soms zo groot waren dat ze ook als grafkist werden gebruikt) ontdekten archeologen een rijkelijk versierde bronzen urn op voet. De urn heeft een bloemmotief op de handvatten en op de ruimte tussen de handvatten en de rand zijn leeuwenkoppen geplaatst.

In een pithos werd ook een bronzen spiegel met reliëf aangetroffen. De voorwerpen uit de potten dateren uit het einde van de 4e tot het begin van de 3e eeuw voor Christus.

Hoofd van Hermes ontdekt bij wegwerkzaamheden

Bij wegwerkzaamheden in het centrum van Athene is het hoofd van een Hermes-beeld opgegraven. De vondst werd gedaan op een diepte van nog geen 1,5 meter in de Aioloustraat, tegenover de Agia Irini-kerk.

Het Hermes-hoofd, dat waarschijnlijk stamt uit het einde van de 4e of begin van de 3e eeuw voor Christus, was onderdeel van een zogenaamde herme. “Uniek Athene! Trots en bewondering”, schreef de Atheense burgemeester Kostas Bakoyannis op Facebook.

Een herme – of hermaion – was een rechthoekige, naar beneden toe enigszins taps toelopende zuil waarvan het bovenste deel (oorspronkelijk) bestond uit een buste van Hermes. De zuilen stonden op kruispunten en werden gebruikt als wegwijzers. Hermes is in de Griekse mythologie de god van de handel, reizigers, wegen en dieven. Hij is ook de boodschapper van de goden.

Volgens het ministerie van Cultuur verkeert de vondst in goede staat en is het Hermes-hoofd overgebracht naar een opslagplaats van het Eforaat van Oudheden.

Vijf oude munten teruggeven aan Griekenland

(klik op een afbeelding voor een vergroting)

Vijf zeldzame zilveren munten uit de 5e en 4e eeuw voor Christus, die zouden worden geveild in München en Zürich, zijn teruggegeven aan Griekenland. Dat heeft het ministerie van Cultuur vandaag bekend gemaakt.

Drie munten werden gerepatrieerd vanuit München. Zij worden nu beheerd door het Numismatisch Museum van Athene, dat hielp met identificeren.

Volgens het ministerie gaat het om een stater uit Lindos (Rhodos) uit de eerste helft van de 5e eeuw voor Christus, een octadrachme van Getas (de koning van Edonians in Thracië) uit ongeveer 480-460 voor Christus en een stater uit Elis uit ongeveer 328 voor Christus.

De twee andere zilveren munten werden eerder teruggegeven vanuit Zürich. Dat zijn een Atheense tetradrachme, daterend uit 136 voor Christus, en een tetradrachme van Ptolemaeus IV Philopator die rond het einde van de 3e eeuw voor Christus in Sidon werd gemaakt. Deze munten zijn nu in het Archeologisch Museum van Patras.

De vijf zilveren munten zijn in het verleden op illegale wijze uit Griekenland geëxporteerd. Volgens het ministerie van Cultuur houdt deze zaak verband met de ontmanteling van een criminele bende in Patras in oktober 2016. De criminelen hadden een uitgebreid netwerk in het buitenland, waar ze geroofde antiquiteiten naartoe brachten.

Meer gestolen kunstschatten teruggegeven

De laatste jaren krijgt Griekenland steeds vaker archeologische voorwerpen terug die op illegale wijze naar het buitenland waren verdwenen. Het Duitse Pfahlbaumuseum gaf in 2013 bijvoorbeeld een deel van de antiquiteiten terug die tijdens de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog werden meegenomen. 

In 2009 retourneerde België honderden historische voorwerpen die tijdens het regime van de militaire junta (1967-1974) op illegale wijze waren uitgevoerd. En het Vaticaans museum gaf een fragment van de noordelijke fries van het Parthenon terug.