Deskundigen alert op verspreiding paarse kwal

Voor het tweede jaar op rij is er een uitbraak van de parelkwal of lichtende kwal (Pelagia noctiluca) waargenomen in de Griekse wateren.

Deskundigen in Griekenland houden de verspreiding van de ongewenste kwallensoort nauwlettend in de gaten en waarschuwen dat stijgende zeetemperaturen en overbevissing het fenomeen verergeren.

De parelkwal plant zich voort in open zee en drijft mee op de stroming waarna hij kusten en stranden bereikt. De soort komt voor in de hele Middellandse Zee, maar vanwege de aanhoudende aanwezigheid in de Griekse wateren is er mogelijk een broedplaats in de Egeïsche Zee.

Kleine paarse kwallen

“Volgens oudere cycli verschijnen uitbraken van deze specifieke soort om de 10-12 jaar en duren ze twee tot drie jaar. Het valt nog te bezien of het patroon zich zal herhalen of dat het langer zal duren”, zegt de onderzoeksdirecteur van het Oceanografisch Instituut van het Griekse Centrum voor Marien Onderzoek (HCMR), Epaminondas Christou.

De parelkwal is een vrij kleine kwallensoort, met een diameter van zo’n 10 centimeter, en lichtpaars tot donkerrood gekleurd. Hij heeft 8 tentakels die bedekt zijn met netelcellen en nog 8 lange neteldraden die tot wel 3 meter lang kunnen worden.

De steek veroorzaakt pijn die doorgaans 1-2 weken aanhoudt, plaatselijke roodheid, zwelling en uitslag, maar is over het algemeen niet gevaarlijk. In zeldzame gevallen zorgt een steek van de paarse kwal voor een ernstige allergische reactie.

Waarnemingen Egeïsche en Ionische Zee

De kwal is al in grote aantallen waargenomen in de centrale en noordelijke Egeïsche Zee, maar ook verder naar het zuiden – met name in de Saronische Golf bij Athene.

Volgens het Jellyfish Report van biodiversiteitgr.org is de Pelagia noctiluca ook al waargenomen in de Ionische Zee bij Zakynthos, Paxos, Antipaxos, Kefalonia, Corfu en de Golf van Amvrakikos (tussen Epirus en West-Griekenland).

• Zie je paarse kwallen? je kunt het melden op de website en in de app van inaturalist.org
• Wat moet je doen bij een beet van de Pelagia noctiluca?

Chalki, het eerste Griekse eco-eiland

Chalki, een eiland ten westen van Rhodos, moet het eerste eco-eiland van Griekenland worden. Het dient als een blauwdruk voor andere eilanden om over te stappen op groene technologie.

Met het GR-eco Islands-initiatief wil de Griekse regering werk maken van de energietransitie. Om de ecologische voetafdruk te verbeteren moet op koolstof gebaseerde energie plaatsmaken voor hernieuwbare energiebronnen.

Op Chalki wordt een fotovoltaïsch systeem voor zonne-energie geïnstalleerd. Daarmee wordt (zon)licht direct omgezet in elektriciteit. Het systeem moet voorzien in de stroombehoeften van de eilandbewoners. Ook heeft het eiland zes elektrische voertuigen voor de politie en kustwacht en één elektrische boot gekregen.

Premier Kyriakos Mitsotakis luidde op Chalki de start van het project in. Hij zei dat de eilandbewoners ‘prosumenten’ zullen worden, zij zijn tegelijkertijd producenten en consumenten waardoor ze profiteren van natuurlijke energiebronnen zonder extra kosten.

“Dit model van energiedemocratie kan en moet een voorbeeld worden voor elk eiland, waardoor de kosten van elektriciteitsrekeningen voor woningen worden verlaagd”, aldus de premier. Mitsotakis kondigde ook aan dat de regering als doel heeft om in 2030 de CO2-uitstoot op de Griekse eilanden met 10 ton te verminderen.

• Greece launches Gr-Eco Islands Initiative with €100 milllion pot

Griekenland voert eerste klimaatwet in

Griekenland heeft een eerste klimaatwet ingevoerd, die moet helpen bij het bereiken van de klimaatdoelen die het land heeft gesteld.

Tegen 2030 moet de uitstoot van schadelijke stoffen met 55 procent zijn teruggedrongen en tegen 2050 moet het land klimaatneutraal zijn. Om dit klimaatdoel te bereiken, zijn meer maatregelen nodig.

In de klimaatwet staat onder meer dat nieuwe taxi’s en een derde van de nieuwe huurauto’s in Athene en Thessaloniki vanaf 2025 hybride of elektrische voertuigen moeten zijn. Ook komt er in 2023 een verbod op oliebranders in nieuwbouwwoningen op plekken waar voldoende aardgas is.

Premier Kyriakos Mitsotakis heeft tijdens een kabinetsvergadering een aantal van zijn doelen gedeeld. Zo wil hij in 2030 een verbod invoeren op de verkoop van nieuwe auto’s met een verbrandingsmotor. Zijn conservatieve regering maakte eerder bekend een voorstander te zijn van duurzamere energiebronnen.

Kwetsbaarheid

Hoewel de wet al lang gepland was, hebben extreme weersomstandigheden dit jaar de kwetsbaarheid van Griekenland duidelijk in beeld gebracht.

Recordtemperaturen, gecombineerd met harde wind, veroorzaakten in de zomer een reeks bosbranden die meer dan twee weken duurden. Een groot deel van het noorden van Evia werd hierdoor verwoest. In oktober werd Evia getroffen door plotselinge overstromingen.

Overstromingen dreigen op Evia na bosbranden

Zeker zes steden en dorpen in het noorden van Evia, dat in de zomer werd geteisterd door bosbranden, kunnen deze winter te maken krijgen met een nieuwe ramp: overstromingen.

Dat is de uitkomst van een onderzoek van de faculteit Geologie en Geomilieu van de Universiteit van Athene. Het grootste deel van de bodem kan wegspoelen, omdat er geen bomen meer zijn om alles op zijn plaats te houden.

Als boomwortels door een bosbrand zijn vernietigd, wordt de grond niet meer op zijn plaats gehouden. Door regenval kan de grond dan destabiliseren, met modder- en aardverschuivingen tot gevolg. Ook kan de bodem als gevolg van een bosbrand soms minder goed water opnemen, zodat er al binnen enkele minuten plotselinge overstromingen kunnen ontstaan. Zelfs in gebieden die eerder geen overstromingsrisico kenden.

Bij de bosbranden van afgelopen augustus heeft Evia, het op een na grootste eiland van Griekenland, 33 procent van zijn bossen verloren. Vóór de verwoestende branden bedekten bossen bijna een kwart van het eiland.

Het gevaar op overstromingen in Noord-Evia is reëel. In 2020 viel er in het gebied tijdens een stortbui 297 millimeter regen in acht uur tijd.

• Evia Fire: “Our Children Will Never See the Island Like We Did”
• Branden op Evia: ‘Deze nachtmerrie moet stoppen’
• Scientist warn of floods and landslides after fires

“Wat ik zag was geen vuur, maar een orkaan”

Dagenlang woedden er verwoestende branden op Evia. De brandweer blijkt niet berekend op tientallen branden tegelijk. In bedreigde dorpen moeten inwoners halsoverkop hun huis verlaten.

“De boodschap van de overheid was: weet dat niemand u zal helpen. U krijgt niet één brandweerwagen”, zegt Giannis Mastrojianni, die het advies kreeg met zijn familie het dorp Kamatriades te verlaten. Maar Giannis blijft: “Wij geven ons dorp nooit op. We beschermen dat met ons leven.”

• Nieuwsuur spreekt drie generaties Grieken over hun strijd tegen het vuur

Mini-tornado raast langs fabriek in Kalamata

“Er was plotseling een hard geluid en we zagen de wind zware objecten van 60 kilo optillen. We wisten niet wat we moesten doen”, zei de eigenaar van de Papadimiriou-fabriek in Thuria bij Kalamata in het zuiden van de Peloponnesos.

De fabriek werd gistermiddag rond 13.00 uur getroffen door een mini-tornado, die voor flink wat schade zorgde. Beveiligingscamera’s hebben vastgelegd hoe puin door de lucht wordt geslingerd. De zestig arbeiders van de fabriek raakten in paniek toen de ruiten sneuvelden, maar niemand raakte gewond. “We hadden geluk dat we op dat moment allemaal binnen waren. Er is alleen materiële schade.”

Het bedrijf deelde de video van de tornado op zijn Facebookpagina om ‘mensen bewust te maken van  klimaatverandering’.

Slechtere druivenoogst door klimaatverandering

Griekse wijnproducenten staan voor een nieuwe uitdaging: door klimaatveranderingen daalt de druivenoogst. Dit jaar is de opbrengst 30 tot 40 procent lager dan in 2018. Vergeleken met 2017 is de oogst dit jaar zelfs gehalveerd.

Volgens Stella Papadimitriou, oenoloog van de wijnmakerij Hatzidakis op Santorini, is de oogst sinds 2010 ieder jaar kleiner geworden. Stijgende temperaturen en veranderde in regenpatronen zijn volgens haar de belangrijkste oorzaken.

De wijnmakers vrezen ook dat de stijgende temperaturen de smaak van de druiven beïnvloeden. De zuurgraad van de druivensoorten verandert, waardoor de wijnen fruitiger en zoeter zullen worden. Die mogelijke smaakverandering is een grotere zorg voor de wijnproducenten op Santorini dan een lagere druivenoogst.

Het eiland heeft een oppervlakte van 9000 hectare, waarvan 1200 hectare wordt gebruikt voor wijngaarden. “De huidige wijnstokken zullen zeker blijven bestaan, zelfs in de moeilijkste gebieden, maar de hoeveelheid druiven zal afnemen en de kwaliteit zal veranderen”, zegt Papadimitriou tegen Euronews. “Het enige dat we kunnen doen, is enkele van de technieken die we gebruiken geleidelijk te veranderen.”

Op Santorini zijn naar verluidt enkele van de oudste wijngaarden ter wereld te vinden. Volgens lokale wijnhuizen zijn sommige wijnstokken eeuwen oud. Dankzij de vulkanische grond en sterke winden hebben de wijnstokken op het eiland geen last van ziekten en plagen. De meeste boeren cultiveren hun wijngaarden op biologische wijze.

• The Stellar Rise of Santorini’s Assyrtiko
• The A-Z of Santorini’s winemaking tradition
• Online magazine: Greece Is… Wine

---

---

Meer lezen over Griekse wijn?

In Druiven en Droesem (2011) gaat Frederiek Lommen op zoek naar de traditionele en de nieuwe wijncultuur van Griekenland. Ze vervlecht de geschiedenis van de Griekse druiven met persoonlijke indrukken van bewoners, hun tradities in muziek en literatuur én met levendige beschrijvingen van reizigers die haar voorgingen.

• Bestel het boek ‘Druiven en droesem’ bij bol.com

Klimaatverandering bedreigt Griekse monumenten

Klimaatverandering bedreigt oude Griekse monumenten, waaronder de Acropolis. Dat zeggen wetenschappers die vorige week in Athene waren voor een tweedaagse bijeenkomst over de impact van klimaatverandering op cultureel erfgoed.

Luchtvervuiling en zure regen tasten het marmer aan, terwijl extreme weersverschijnselen zoals droogte of hevige regenval structurele problemen veroorzaken aan oude muren en tempels.

Hoewel de Acropolis-heuvel waarschijnlijk de best bewaarde archeologische vindplaats van Griekenland is, zijn er tekenen dat de monumenten op de heuvel steeds meer worden beïnvloed door klimaatveranderingen.

“De muren van de oude stad hebben meer last van erosie dan in het verleden”, zegt Maria Vlazaki, secretaris van het ministerie van Cultuur tegen persbureau Reuters. “Elk jaar zien we meer gevallen. We doen meer – onverwachte – uitgaven om de muren die voorheen geen problemen hadden en het kustgebied te beschermen.”

De regio rond Athene is het afgelopen jaren zwaar getroffen door dodelijke overstromingen en bosbranden en in 2007 dreigde een bosbrand op de Peloponnesos de tempels en stadions van het oude Olympia, geboorteplaats van de Olympische Spelen, te vernietigen.

Volgens Christos Zerefos, een professor aan de Academie van Athene, komen extreme weersomstandigheden frequenter voor en daarom moet Griekenland ervoor zorgen dat de monumenten in het land beter beschermd worden tegen de invloeden van klimaatveranderingen. Ook pleit hij voor een bewakingssysteem dat extra bescherming biedt in geval van extreme weersomstandigheden.

• Impacts of Climate Change on Cultural Heritage: Facing the Challenge

Griekse jongeren de straat op voor het klimaat

Griekse scholieren en studenten zijn vandaag in Athene de straat opgegaan voor het klimaat. In diverse steden werden vandaag klimaatmarsen gehouden. Ze maken deel uit van een wereldwijde klimaatstaking.

De jongeren liepen in Athene met spandoeken van het Monastiraki-plein naar het Symtagma-plein en het parlement, waar een studentendelegatie een resolutie met hun eisen overhandigde aan vice-voorzitter Tasia Christodoulopoulou.

“De deelname aan onze mobilisaties groeit steeds verder, er is geen reden om te stoppen. Ons doel is om absoluut duidelijk te maken dat onze planeet in een noodsituatie verkeert”, vertelde de 18-jarige Irene Bougiouka aan persbureau AMNA.

Volgens Bougiouka leek Christodoulopoulou bij hun ontmoeting in het parlement open te staan om te luisteren naar de jongeren.

Athene in het donker tijdens Earth Hour

Van de Eiffeltoren tot het Sydney Opera House en het Empire State Building: talloze beeldbepalende gebouwen over de hele wereld dompelden zich vanavond tussen tussen 20.30 en 21.30 uur in duisternis. Ook in Athene gingen de lichten uit voor Earth Hour.

Earth Hour is een initiatief van het Wereld Natuur Fonds om aandacht te vragen voor energieverspilling en de opwarming van de aarde. Het begon in 2007 in Sydney als kleinschalige actie. Dit jaar deden 180 landen mee.