Uit de schaduw: Karaghiosis

Generaties Nederlanders zijn opgegroeid met de poppenkast en de avonturen van Jan Klaassen en Katrijn. De Grieken hebben het schaduwtheater met Karaghiosis, dat vermaak biedt voor zowel kinderen als volwassenen.

Hoofdpersoon Karaghiosis is een Griekse  antiheld die altijd honger heeft en een armoedig bestaan leidt in een schamel hutje. Hij  heeft een bochel, een grote neus en een rechterarm die drie keer zo lang is als zijn linker. Karaghiosis is getrouwd met Aglaia en heeft drie lawaaiige kinderen, de Κολλητήρια. Daar tegenover staat  de Turkse vizier die een luxe leventje leidt in zijn paleis.

Enkele andere figuren uit de komische verhalen, die spelen in de Ottomaanse tijd, zijn Barba Giorgos (een gespierde bergbewoner), Dionysios (afkomstig van Zakynthos, spreekt in dialect en zingt kantades) en Hadjiavatis (Turkse vriend van Karaghiosis, wordt  vaak de dupe van zijn plannetjes) Zelfs Alexander de Grote maakt soms zijn opwachting.

Karaghiosis is altijd op zoek naar manieren om aan geld te komen en daarbij maakt hij vaak gebruik van list en bedrog. Soms probeert hij de vizier te helpen, andere keren bedriegt hij hem juist. Maar het bedrog komt bijna altijd uit.

Enkele jaren geleden kocht ik op Zakynthos een Karaghiosis-figuur van gekleurd plastic, die nu thuis aan de muur prijkt. Een voorstelling van het schaduwtheater heb ik – helaas – nog nooit gezien.

Het schimmenspel is waarschijnlijk afkomstig uit China en belandde via Azië en Turkije in Griekenland, waar het enorm populair werd.  Maar de tijden veranderen. Er bestaan nog slechts enkele professionele rondreizende Karaghiosisspelers in Griekenland en het schaduwtheater is een uitstervend fenomeen. Op zondagen wordt in de Atheense Plaka (Odos Tripodon 30) nog wel regelmatig een Karaghiosis-voorstelling gespeeld. En in Maroussi is een museum over het schimmenspel te vinden.Dit staat zeker op mijn to do-list voor als ik weer eens in de Griekse hoofdstad ben.

Lefteris Xanthopoulos maakte in 1991 de film Ο δραπέτης (De Schaduwvertoner) over de ongelijke strijd tussen een ‘karaghiozopechtis’ en de film die  in de jaren zestig en zeventig het schimmenspel verdreef.

De Schaduwvertoner: